سید محمد میرلوحی موسوی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل: | سید محمد موسوی حسینی سبزواری اصفهانی |
| لقب: | میرلوحی • مطهر |
| نسب: | امام کاظم(ع) |
| تاریخ تولد: | ۹۰۰ ق |
| زادگاه: | اصفهان |
| محل زندگی: | اصفهان |
| تاریخ وفات: | بین سال‌های ۱۰۸۳ تا ۱۰۸۷ ق |
| اطلاعات علمی | |
| استادان: | شیخ بهایی • میرداماد |
| تألیفات: | زاد العقبی فی مناقب الائمّة و الأوصیاء، ریاض المؤمنین و حدائق المتقین، کفایة المهتدی فی معرفة المهدی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی: | نقد ابومسلم‌نامه‌ها • مبارزه با صوفیه |
سید محمد موسوی حسینی سبزواری اصفهانی مشهور به میرلوحی، ملقب به مطهر، عالم شیعه قرن یازدهم هجری است. او معاصر با مجلسی اول و مجلسی دوم و از شاگردان شیخ بهایی و میرداماد بوده است. میرلوحی به علت نقدهای تند و تیز به برخی جریانات عصر خویش، مورد اذیت و آزار عوام قرار داشت. میرلوحی به ائمه اطهار(ع) ارادت و علاقه‌مندی خاصی داشت و تألیفات بسیاری در این‌باره نوشت که از مشهورترین آن‌ها می‌توان به کتاب کفایة المهتدی اشاره کرد. سال وفات او مانند سال ولادتش نامعلوم است.
محتویات
ولادت و نسب
میرلوحی در دهه آخر سده دهم هجری قمری (تقریبا سال ۹۹۰) در شهر اصفهان به دنیا آمد. نسب وی به امام کاظم(ع) می‌رسد و عنوان سبزواری به جهت اصالت وی و موطن پدرش است. میر سید محمّد پدر میرلوحی از سبزوار بوده و مدّتی در کربلا و پس از مراجعت به ایران در اصفهان مانده است.[۱]
برخی در مورد نام میرلوحی که در بسیاری از کتاب‌ها «محمد» ذکر شده‌است معتقدند که این نام صحیح نیست. در مقدمه کتاب اربعین میرلوحی که آن را مصطفی شریعت اصفهانی نوشته است ۵ دلیل برای صحیح‌نبودن این اسم نسبت به وی مطرح می‌کند و معتقد است که نام میرلوحی همان «میرلوحی» است چرا که در بسیاری از اسنادی تاریخی از او به عنوان میرلوحی بدون ضمیمه کردن هیچ نام دیگری یاد شده است.[۲]
فعالیت‌ها
میرلوحی به مسایل فقهی مانند موسیقی و تصوف پرداخت که در آن زمان بحث‌ها و جنجال‌هایی را میان علمای این دوره برانگیخته بود.[۳]
همچنین از کارهای حساس او نوشتن کتابی در نقد ابومسلم و مقابله با رواج ابومسلم نامه‌ها و مبارزه با متصوفه در جهت ادعای مقامات عرفانی و مرشدیت برای ابومسلم بود. این نقد و مقابله باعث شد تا میرلوحی مورد آزار و اذیت قرار داشت. علت این اذیت و آزار آن بود که از یک سو او با ابومسلم و ابو مسلم‌خوانی که در آن دوره رواج داشت، مخالفت می‌کرد. او در کفایة المهتدی از مخالفت سرسختانه مردم نادان به علت بدگویی او از ابومسلم سخن به میان آورده است و نقل می‌کند که آنان شمشیر کین از نیام کشیده و قصد کشتن او نموده و بر وی آزارها روا داشته‌اند.
از سوی دیگر ضدیت او با صوفیه و مسایل مربوط به صوفی‌گری که غناء عامل انتقاد و اختلاف وی از مجلسی اول و مجلسی دوم است. زیرا دیدگاه‌های وی با مجلسی اول به ویژه در زمینه ابومسلم، غنا و تصوف تفاوت داشت.[۴]
ارادت به ائمه اطهار
یکی از خصایص میرلوحی شدّت ولایت، علاقه‌مندی، شناخت و معرفت او به مقام معصومین(ع) است. این خصیصه را به‌وضوح از چند گوشه از جوانب زندگی او می‌توان به دست آورد:
- فعالیت‌هایی که در راه احیاء مآثر تشیع در زمان حیاتش داشته است.
- شدّت او در برابر مخالفین که در نقلیات گذشته، گوشه‌هایی از آن ذکر شد.
- تألیف دو کتاب «اربعین» یکی به نام «زاد العقبی فی مناقب الائمّة الأوصیاء علیهم السّلام» و دیگری به نام «کفایة المهتدی فی معرفة المهدی علیه‌السلام».
- مقدمه طولانی در اوّل «کفایة المهتدی» در اثبات آن‌که حدیث مشهور بین خاصه و عامه («من حفظ من احادیثنا اربعین حدیثا بعثه اللّه یوم القیامة فقیها عالما») که طبق آن جمع کثیری از فریقین کتاب اربعین نوشته‌اند، منظور از «اربعین حدیثا» احادیث در امر ولایت ائمّه طاهرین(ع) است و حتی بعضی از ائمّه اهل سنت آن را تأیید می‌کنند.[۵]
تشرف به حضور امام زمان(ع)
میرلوحی به حضور امام زمان(ع) مشرف شده و در اوّل کتاب «کفایة المهتدی» به صورت رمزی اشاره کرده که آن را به امر حضرت ولی عصر(عج) نوشته است. محدث نوری در کتاب نجم ثاقب در چهارمین حکایت از باب هفتم - که حکایت جمعی از تشرف یافتگان است - به این ماجرا اشاره کرده است.[۶]
اساتید
از اساتید مشهور میرلوحی می‌توان به میر محمد جعفر رضوی، شیخ بهایی و میرداماد اشاره کرد.[۷]
آثار
میر لوحی آثار زیادی داشته که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- زاد العقبی فی مناقب الائمّة و الأوصیاء، نسخه‌ای از این کتاب در دسترس نیست.
- ریاض المؤمنین و حدائق المتّقین،
- اربعین میرلوحی یا کفایة المهتدی فی معرفة المهدی، وی در این کتاب که مجموعه‌ای چهل حدیثی است در رابطه با شناخت و معرفی حضرت مهدی(عج) بحث می‌کند.
- اعلام المحبّین، این رساله در رد صوفیه بوده و نسخه‌ای از این کتاب، در کتابخانه مجلس به خط ابن یوسف شیرازی موجود است.
- تنبیه الغافلین، درباره این رساله گفته شده در ردّ صوفیه است ولی هنوز اثری از آن به دست نیامده است.
- ادراء العاقلین و اخزاء المجانین، از این رساله در ذیل حدیث هفدهم کتاب «کفایة المهتدی» یاد کرده و در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در قم به شماره ۳۸۹ موجود است.
- توضیح المشربین و تنقیح المذهبین.
- سلوة الشیعة و قوه الشریعة.
- مناظرة السید و العالم.[۸]
- رساله‌ای در تحریم غناء؛ سید محمد هادی میر لوحی، فرزند سید محمد در رسالۀ «إعلام الأحباء فی حرمة الغناء فی القرآن و الدعاء» رساله‌ای در تحریم غنا به پدرش نسبت می‌دهد.[۹]
وفات
زمان وفات میرلوحی همانند ولادتش ثبت نشده است. اما از آنجا که فرزندش محمد هادی، رساله «إعلام الأحباء فی حرمة الغناء فی القرآن و الدعاء» را در اوایل سال ۱۰۸۷ قمری به رشته تحریر درآورده و در آنجا از واژه "مرحوم" برای والدش نیز یاد می‌کند لذا سال فوت میرلوحی را می‌توان مابین سال‌های ۱۰۸۳ تا ۱۰۸۷ قمری تخمین زد. برخی گفته‌اند میرلوحی به دست مخالفان کشته شد.[۱۰] موسوی اصفهانی محقق کفایه المهتدی معتقد است که میرلوحی در سن ۷۲ سالگی و در سال ۱۰۶۳ قمری فوت کرده است.[۱۱]
پانویس
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۲۷، ۶۳ و ۶۴.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق،ص ۲۱-۲۶.
- ↑ کتاب‌شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.
- ↑ کفایة المهتدی، ص۹۱-۱۰۱. کتاب‌شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۱.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۲ و ۱۰۳.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۷۳-۷۵.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۱۰۶-۱۲۱. کتاب‌شناخت سیره معصومان.
- ↑ مختاری، صادقی، غناء و موسیقی، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۰۴۵.
- ↑ میرلوحی، کفایة المهتدی، ۱۴۲۶ق، ص۶۸-۷۰.
- ↑ میرلوحی، کفایه المهتدی، دارالتفسیر، ۱۴۲۶ق، ص۶۹.
منابع
- میرلوحی، سید محمد، کفایة المهتدی فی معرفة المهدی (ع)، مقدمه و تحقیق: مصطفی شریعت موسوی اصفهانی، قم، دارالتفسیر، ۱۴۲۶ق.
- مختاری، رضا و صادقی، محسن، غناء و موسیقی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ١٣٧٧ش.
- تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة، بیروت، دار الاضواء.
- کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.