ازدواج امام مهدی(ع) از جمله ابهامات زندگی ایشان در عصر غیبت است. این موضوع آنچنان که امروزه مطرح شده در بین علمای مشهور شیعه مورد بحث و نظر نبوده است. سید محمد صدر و محدث نوری از موافقان ازدواج امام زمان(عج) در این عصرند که مخالفان زیادی دارند. سید جعفر مرتضی عاملی از جمله علمایی است که معتقد است پنهان بودن امر امام زمان(عج) مربوط به زندگی شخصی ایشان هم می‌شود و نظر قاطعی نمی‌توان در این مورد داد.
محتویات
نظر موافقان
استناد این گروه به دلایل زیر است:
- سنت موکد ازدواج طی سال‌های متمادی غیبت، توسط امام زمان(عج) ترک نمی‌شود.[۱]
- وجود جزیره خضراء و زندگی خانواده امام زمان(عج) در شهر یا منطقه‌ای جدا و پنهان از سایر مردم.[۲]
- روایاتی که می‌توان از آن‌ها نتیجه گرفت که امام زمان(عج) دارای فرزند و همسر هستند مانند روایت امام صادق(ع) که می‌فرماید: «گویی فرود آمدن قائم در مسجد سهله، با اهل و عیالش را می‌بینم.»[۳]
مخالفان ازدواج، این روایات را به دلیل ضعف سند و یا وجود نسخه بدل‌های متفاوت نمی‌پذیرند. همچنین معتقدند در صورت پذیرش این روایات، بواسطه اینکه می‌تواند این ازدواج و داشتن همسر و فرزند بعد از ظهور اتفاق بیافتد، دلالت روایت بر داشتن فرزند در عصر غیبت منتفی است.[۴]
از جمله می‌توان به حدیث وصیت اشاره کرد که شیخ طوسی در کتاب الغیبة نقل کرده است که بعد از امام زمان(عج) دوازده مهدی از نسل آن حضرت حکومت خواهند کرد. [یادداشت ۱][۵] در این روایت اولین مهدی اولین مؤمن به امام زمان عج معرفی شده است؛ پس در هنگام ظهور باید حضور داشته باشد و این به این معناست که امام زمان(عج) در عصر غیبت ازدواج کرده است و فرزند دارد.
در مقابل گفته شده است بواسطه حضور دو فرد مجهول در سند، اعتبار روایت زیر سوال می‌رود و روایات متعدد معتبری داریم که مراد از مهدیون ائمه اطهار هستند.[۶][یادداشت ۲]
احمد الحسن یمانی هر چند اهل بصره است و پدر و مادر او مشخص‌اند، مدعی است نوه امام زمان(عج) است و به روایت مهدیون استناد می‌کند. وی مردم را موظف می‌داند که از او تبعیت کرده و با او برای برقراری حکومت عادلانه بیعت کنند.[۷]
نظر مخالفان
دلایل این گروه موارد زیر است:
- فلسفه غیبت، پنهان ماندن و ناشناخته بودن امام عصر(عج) از مردم بوده است؛ لذا ازدواج با فلسفه غیبت ناسازگار است و ایشان مسئله مهم غیبت را بواسطه امر مستحبی مثل ازدواج به مخاطره نمی‌اندازند.[۸]
در مقابل، موافقان ازدواج معتقدند از آنجا که غیبت امام زمان(عج) به معنای ناشناخته‌بودن ایشان است و نه عدم حضور در میان مردم، امام زمان می‌تواند در میان مردم زندگی کرده و ازدواج کند اما کسی او را به عنوان امام عصر(عج) نشناسد.[یادداشت ۳] پس ازدواج حضرت، مانعی برای تحقق فلسفه غیبت نیست.[۹]
- روایاتی که می‌گوید امام زمان(عج) بر خلاف ائمه دیگر دارای فرزند نیست. [یادداشت ۴] اطلاق این روایت به گونه‌ای است که می‌توان این استثنا را در زمان ظهور ایشان هم دانست.[۱۰]
دیگر نظرها
سید جعفر مرتضی عاملی از جمله عالمانی است که اعتقاد دارد این بحث، ثمره زیاد و اهمیت ویژه‌ای ندارد و از موضوعاتی است که جدیدا مطرح شده و دلایل دو طرف برای اثبات ازدواج و یا تجرد امام زمان(عج) کافی نیست و نمی‌توان در این بحث نظر قاطعی داشت.[۱۱]
پانویس
- ↑ محدث نوری، نجم الثاقب، ۱۳۸۴ش، ص۴۰۲
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۱۳۴
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۳۸۱، باب۲۷
- ↑ صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ۱۳۹۰ش، ص۵۴
- ↑ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۱۵۰.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۴۰۵ق، ص۳۱۸، حدیث ۱۳، قم، ذوی القربی
- ↑ کورانی، دجال بصره، ۱۳۹۴ش، ص۳۰
- ↑ محمدی ری شهری، دانش نامه امام مهدی(عج)، ۱۳۹۳ش، ج۳، ص۵۲
- ↑ نعمانی، کتاب الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۱۶۴.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۲۴
- ↑ عاملی، دراسة فی علامات الظهور و الجزیرة الخضراء، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۷
- ↑ پیامبر خدا(ص) در شبی که وفات او بود به حضرت علی(ع) فرمود: «یا ابا الحسن! صحیفه و دواتی حاضر کن و پیامبر خدا(ص) وصیتش را فرمود تا اینکه به این جا رسید که فرمود: یا علی پس از من دوازده امام خواهند بود و پس از آن‌ها دوازده مهدی و تو یا علی نخستین دوازده امامی. تا اینکه فرمود: پس اگر وقت وفات علی النقی رسید ولایت را به فرزندش حسن العسکری می‌دهد و اگر وقت وفات حسن العسکری رسید ولایت را به فرزندش (م ح م د) مستحفظ از آل محمد(ص) تسلیم می‌کند و ایشان دوازدهمین امام است و سپس دوازده مهدی بعد از او هستند. پس اگر مرگ به سویش (حجة ابن الحسن) آمد ولایت را به فرزندش نخستین از مهدیین، تسلیم می‌کند که سه نام دارد، نامی مانند نام من و نام پدرم عبدالله و احمد و نام سوّمش مهدی است و او اولین ایمان آورنده (به پدرش)است.»
- ↑ قال الحسین بن علی بن أبی طالب علیه‌السلام: «منا اثنا عشر مهدیا أولهم أمیر المؤمنین علی بن ابی طالب، وآخرهم التاسع من ولدی، و هو الامام القائم بالحق، یحیی الله به الارض بعد موته. امام حسین ع می‌فرماید :از ما(اهل البیت) دوازده مهدی هست اول انها امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و اخرین آنان نهمین فرزند من هست.»
- ↑ امام صادق(ع) می‌فرماید: «صاحب الزمان(عج) در میان مردم رفت و آمد می‌کند، در بازار قدم می‌نهد و گاهی بر فرش منزل‌های دوستان می‌نشیند، لکن او را نمی‌شناسند.»
- ↑ حسن بن علی خزاز گفت: علی بن ابی حمزه بر امام رضا(ع) وارد شد و پرسید: آیا تو امام هستی؟ حضرت فرمود: آری. علی بن ابی حمزه گفت: از پدربزرگ شما جعفر بن محمد(ع) شنیدم که امامی نیست، مگر این که فرزندی دارد. امام فرمود: آیا فراموش کردی یا خود را به فراموشی زدی؟ این چنین که گفتی نفرمود. بلکه فرمود: امامی نیست، مگر این که فرزندی داشته باشد مگر امامی که حسین بن علی (عم) برای او خارج می‌شود (رجعت می‌کند)؛ پس همانا او فرزندی نخواهد داشت.
منابع
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، ۱۴۱۱ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و اتمام النعمة، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۵ق.
- صافی گلپایگانی، لطف الله، پاسخ ده پرسش، قم، دفتر آیت الله صافی گلپایگانی، ۱۳۹۰ش.
- کورانی، علی، دجال بصره، قم، بوستان کتاب دفتر تبلیغات قم، ۱۳۹۴ش.
- عاملی، جعفر مرتضی، دراسة فی علامات الظهور و الجزیرة الخضراء، قم، منتدی جبل عامل الاسلامی قسم الطباعة و النشر، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- نهاوندی، علی اکبر، العبقری الحسان فی احوال مولانا صاحب الزمان(عج)، قم، نشر مسجد جمکران، ۱۳۸۶ش.
- نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تهران، صدوق، ۱۳۹۷ق.
- محدث نوری، میرزا حسین، نجم الثاقب، قم، مسجد جمکران، ۱۳۸۴ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
- محمدی ری شهری، محمد، دانش نامه امام مهدی(عج)، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۳ش.